 |
| Μυστικός Δείπνος |
Ο «Μυστικός Δείπνος» του Λεονάρντο ντα Βίντσι, φιλοτεχνημένος μεταξύ 1495-1498, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα έργα της Ιταλικής Αναγέννησης. Η τοιχογραφία βρίσκεται στο μοναστήρι Santa Maria delle Grazie στο Μιλάνο και απεικονίζει τη δραματική στιγμή της αναγγελίας της προδοσίας του Ιούδα από τον Ιησού.
Ο Λεονάρντο χρησιμοποιεί μια καινοτόμα τεχνική ξηρού
επιχρίσματος (secco) και όχι φρέσκο σοβά (fresco), με σκοπό να δώσει ζωηρότερα
χρώματα και ρεαλισμό. Ωστόσο, αυτή η τεχνική οδήγησε στην πρόωρη φθορά του
έργου, γεγονός που απαιτούσε αλλεπάλληλες αποκαταστάσεις ήδη από τον 16ο αιώνα.
Η
σύνθεση και τα πρόσωπα: Θέατρο πίστης και συναισθημάτων
Ο
πίνακας είναι εξαιρετικά θεατρικός: ο Χριστός τοποθετείται στο κέντρο, ήρεμος
και συμμετρικός, φωτισμένος με φόντο τρία παράθυρα που παραπέμπουν στην Αγία
Τριάδα. Γύρω του οι Δώδεκα Απόστολοι αντιδρούν με έντονα συναισθήματα.
Ο
Ιούδας, σε σκοτεινή σκιά, απομακρύνεται ελαφρώς από το τραπέζι και κρατά το
πουγκί με τα αργύρια. Ο Ιωάννης εμφανίζεται λυπημένος, γέρνοντας προς τον
Χριστό, ενώ ο Πέτρος είναι έτοιμος να αμυνθεί. Η σύνθεση δίνει έμφαση στον
ψυχισμό των μαθητών και προαναγγέλλει την κορύφωση του Θείου Δράματος.
 |
| Ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι |
Ο
Μυστικός Δείπνος και η Θεία Ευχαριστία
Ο
Μυστικός Δείπνος συνδέεται άρρηκτα με τη Θεία Ευχαριστία. Στο τελευταίο
του δείπνο, ο Χριστός προσφέρει άρτο και οίνο στους μαθητές του, θεμελιώνοντας
το μυστήριο που τελείται σε κάθε Θεία Λειτουργία.
Η
Μεγάλη Πέμπτη στην Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τέσσερα γεγονότα: το Νιπτήρα,
τον Μυστικό Δείπνο, την Προσευχή στον κήπο της Γεσθημανής
και την Προδοσία. Είναι ημέρα κατανυκτικής ευχαριστίας, με τους
πιστούς να κοινωνούν και να θυμούνται την ταπείνωση του Θεανθρώπου.
Πάσχα:
Από την Παλαιά Διαθήκη στον Αναστάντα Κύριο
Η
λέξη «Πάσχα» προέρχεται από το εβραϊκό "πέσαχ", που σημαίνει
«πέρασμα» και αναφέρεται στη διάσωση των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο. Το
Χριστιανικό Πάσχα, όμως, είναι το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή, από τη φθορά
στην αιωνιότητα.
Ανάλογες
μυθολογίες υπάρχουν σε άλλους πολιτισμούς: ο Άδωνις, ο Διόνυσος, η Ιστάρ, ο
Όσιρις — όλοι προσωποποιούν την κυκλική φύση του θανάτου και της αναγέννησης,
προμηνύοντας το μήνυμα της Ανάστασης.
Λαϊκά
έθιμα και πολιτισμική συνέχεια
Η
Μεγάλη Πέμπτη στην Ελλάδα συνοδεύεται από ήθη και έθιμα: βάψιμο κόκκινων αυγών
(σύμβολο ζωής και αίματος Χριστού), παρασκευή κουλουριών, και συμμετοχή στη
Θεία Λειτουργία. Σε περιοχές της Πελοποννήσου, όπως η Μάνη και η Αργολίδα, η
παράδοση θέλει τις γυναίκες να ντύνουν τις εικόνες με λευκά μαντήλια και να
ανάβουν «λάμπες του Χριστού».
Ο
Μυστικός Δείπνος στο Ναύπλιο
Στην Ελλάδα, στο Ναύπλιο, σώζεται ένα εντυπωσιακό αντίγραφο του πίνακα του Λεονάρντο Νταβίντσι, στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Λέγεται ότι πιθανόν να αποτελεί δωρεά του Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα.
 |
| Η Αγιογραφία του Μυστικού Δείπνου στον Άγιο Γεώργιο Ναυπλίου |
Ο αγιογράφος παραμένει άγνωστος, αλλά το έργο συνδυάζει δυτικά χαρακτηριστικά με βυζαντινά στοιχεία: το φωτοστέφανο του Χριστού, η επιγραφή «Ὁ ὬΝ», και η εικονογραφική συμμετρία αποκαλύπτουν μια προσπάθεια να γεφυρωθούν οι αισθητικές παραδόσεις.
Ανάλογες
παραστάσεις του Μυστικού Δείπνου βρίσκουμε σε αντίγραφα στον ναό του Άγιου
Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο αλλά και στο ναό της Αγίας Τριάδας στην Πρόνοια Ναυπλίου.
Το
διαχρονικό μήνυμα
Ο Μυστικός Δείπνος, είτε ως εικαστικό έργο είτε ως θεολογική μνήμη, συνεχίζει να συγκινεί και να διδάσκει. Η παρουσία του στην ελληνορθόδοξη παράδοση δείχνει ότι η τέχνη και η πίστη μπορούν να συνυπάρχουν, να εμπνέουν και να ενώνουν.
Το
Πάσχα των Ελλήνων δεν είναι απλώς μια ετήσια εορτή· είναι μια εμπειρία ελπίδας,
κάθαρσης και Ανάστασης, όπως την εξύμνησε η τέχνη του Λεονάρντο και η ζωή της
Εκκλησίας.
Επιμέλεια:
Κων/νος Χ.Τζιαμπάσης, αρχαιολόγος
Δημοσίευση σχολίου